Osoby w zaawansowanym wieku często muszą pozostawać w jednej pozycji – leżącej. Skóra jest wtedy narażona na wiele dolegliwości. Najpopularniejszą z nich są odleżyny.
Czym są odleżyny?
Odleżyny to otwarta rana, która dotyka naskórka i głębszych warstw skóry. Powstaje na skutek nacisku i towarzyszącego mu miejscowego niedokrwienia. Na samym początku jedynym objawem odleżyn jest lekkie zaczerwienienie skóry. Po ustąpieniu nacisku chwilowo ono ustępuje.
Z czasem odleżyny zmieniają się w otwartą ranę. Następnie, nieleczona rana, zmienia się w owrzodzenie odleżynowe i przechodzi w martwicę. W obrębie martwicy skóra na stałe obumiera i przestaje się regenerować. Ten typ odleżyn najczęściej występuje na piętach, kostkach, kości ogonowej czy pośladkach.
Najlepszym sposobem opieki nad pacjentem z odleżynami jest zapobieganie ich powstawaniu oraz, co za tym idzie, odpowiednia higiena.
Jak zapobiegać odleżynom?
Przede wszystkim upewniać się, że pozycja pacjenta jest zmieniana. Przynajmniej raz na dwie godziny. To absolutna podstawa.
Obszary ciała najmocniej narażone na nacisk można złagodzić za pomocą np. specjalnych wkładek lub po prostu zwykłych ręczników i poduszek. Należy unikać wałków, które są twarde i w konsekwencji powodują uszkodzenia skóry. Codziennie delikatne poklepywanie odsłoniętych obszarów może poprawiać ukrwienie. Dobre odżywianie dostateczną ilością białka również korzystnie wpływa na profilaktykę odleżyn. Dobrą praktyką jest także stosowanie specjalnych materaców przeciwodleżynowych. Materace te zapobiegają rozwojowi odleżyn poprzez mechanizmy masażu i kompresji.
Jak pielęgnować skórę?
W pielęgnacji skóry narażonej na odleżyny nie należy przesadzać ani ze zbytnim jej wysuszeniem ani z trwałym nawilżeniem, bo wilgoć także może zwiększyć ryzyko odleżyn. Po wykonaniu wszelkich czynności toaletowych konieczne jest dokładne wysuszenie skóry po umyciu, a następnie użycie specjalnych balsamów czy kremów.
Osoby narażone na odleżyny powinny być codziennie poddawane kontroli skóry przez opiekuna lub specjalistę. Skórę należy sprawdzać w miejscach, w których tkanka tłuszczowa jest cienka, po to, by móc jak najszybciej wykryć zmiany. Każdą niepokojącą zmianę należy skonsultować z dermatologiem.
Jeśli odleżyny powstały na ciele pacjenta można, po skonsultowaniu tego z lekarzem, zastosować opatrunki koloidalne. Stosuje się je przez okres od 7 do 10 dni. Plaster mocuje się z boku rany tak, by przykrył miejsce odleżyn i nie podrażniał rany. Istnieją różnego rodzaju opatrunki z dodatkiem np. poliuretanu, hydrokoloidu, hydrożelu, alganianu czy jonów srebra. Doboru najwłaściwszego powinien dokonać lekarz.
Opiekun osoby narażonej na odleżyny nie powinien także zapomnieć o stosowaniu odpowiedniej diety, którą należy skonsultować z lekarzem. Dobra dieta dla pacjentów z odleżynami obejmuje witaminy, sole mineralne i białka.
Rozległe odleżyny mogą wymagać interwencji chirurgicznej.